Mouvman Jèn travayè Peyizan (JTP) yo nan MPP

Nan lento pòt la.

Plis pase pase 400 jèn te rasanble sòti 21 pou rive 27 Dawout 2023, nan zòn papay twazyèm seksyon kominal Ench, espesyalman nan lokal Lakay Sant Nasyonal Fòmasyon Kad Peyizan. Se yon tradisyon kote chak ane Mouvman Peyizan Papay (MPP) depi 25 ane ap òganize kan pou jèn yo. Se yon kan ki te fèt anba tèm : jèn yo nan konstriksyon yon Ayiti sosyalis. Nan menm ane sa a, MPP te selebre 50 ane egzistans li anba tèm : MPP 50 ane lit, pou konstriksyon yon Ayiti sosyalis. Nan okazyon ouvèti ofisyèl kan an nan dat 22 dawout 2023, Sovenie Jean-Baptiste ak Diodat Elie te pale sou istwa JTP ak angajman jèn yo nan MPP.

Istwa mouvman jèn yo nan MPP.

Nou konnen MPP chita sou twa wòch dife : gason, fanm ak jèn yo. Ki kote mouvman jèn nan sòti ? Chavannes Jean-Baptiste fondatè MPP t ap travay nan dyosèz Ench lan, espesyalman nan Pawas Lospalis, nan moman sa a, li te travay anpil nan mete kanpe Kiwo nan plizyè chapèl nan Pawas la. Li te toujou pran tan pou li obsève jan dirijan yo t ap mennen Kiwo a. Li toujou wè chak dimanch kote Dirijan yo rasanble pou yo fè make lepa sèlman epi fè jèn yo bat tanbou pou yo danse nan yon chan Wayi Waya, jèn yo toujou ap chante. Yo abitye fè jèn yo pase anviwon 3 zè oswa 4 trè tan ap danse epi yo retounen lakay yo. San Dirijan yo pa janm pran yon ti tan pou yo fòme jèn yo sou plan ideyolojik ni yo pa janm pouse jèn yo aprann yon metye manyèl pou yo itil tèt yo.

Kòm Chavannes Jean-Baptiste se yon moun ki toujou vize lwen, li te toujou ap panse kòman li kapab rive òganize jèn yo nan yon lòt fason. Aprè li fin kreye MPP, se li menm ki abitye fè tout travay, tankou : travay teknik, fè fòmasyon, elatriye.

Li te wè genyen nesesite pou li genyen moun bò kote l. Sepousa, li ta pral envesi tan li ak lajan li nan fòme jèn ki pou te vin ede l dirije òganizasyon an. Nan ane 1979, li ta pral monte yon premye gwoup jèn nan lokalite Basen Zim. Lè gwoup la fin monte, yo t ap chèche non pou yo te ka bay li, jèn yo ta pral chwazi non sila a – Jèn Entelektyèl Basen Zim. Non an te poze pwoblèm, Chavannes ta pral mande yo, moun ki pa ale lekòl yo si yo mete yo deyò. Aprè anpil diskisyon yo te vin mete yo dakò sou non sa a ki se JTP (Jèn Travayè Peyizan).

Pandan Lidè a ap travay ak JTP li wè genyen nesesite pou li kòmanse travay la ak timoun ki pi piti yo pou travay ediksyon an te ka fèt pi byen. Se konsa li ta pral kòmanse travay ak timoun soti 5 pou rive 10 ane, li rele gwoup sa a – PPJTP (Pre-Pepinyè Jèn Travayè Peyizan). Sòti 10 pou rive 15 ane se PJTP (Pepinyè Jèn Travayè Peyizan) aprè se JTP (Jèn Travayè Peyizan).

Objektif kreyasyon mouvman jèn nan :

1. Mouvman Jèn lan kreye nan objektif pou li ede lidè a dirije MPP pandan li vivan men tou pou jèn yo asire demen mouvman an pou lè li pa vivan ankò.
2. Li kreye mouvman jèn lan pou li fè yo  renmen andeyò olye y ap pati ale lavil men se travay pou yo fè andeyò vin pi bèl.
3. Li kreye mouvman pou fè yo devlope talan yo genyen nan fè travay manyèl, pou yo kapab kreye pwòp mwayen ekonomik yo pou yo viv.
4. Li kreye mouvman pou li fè yo renmen travay latè pou vant yi pa depann sou manje sinistre.
5. Li kreye mouvman pou li montre jèn yo rapò yo dwe dwe devlope ak peyizànri a. Kote anpil moun konsidere milye riral la kòm yon jouman pou meprize moun lòt moun yo k ap viv nan milye peyizànri a. Tankou moun lan kapab senpman rete li di w gade lè peyizan non, depi li di w sa se yon fason pou li meprize w. Men moun ki genyen diskou k ap diskriminen peyizan yo, yo sanble bliye peyizan se sous lavi – menm si w genyen 50 diplòm ou paka travay san w pa manje. Kiyès ki bay nou manje se peyizan, sepandan y ap maltrete yo.

Estrikti Mouvman Jèn nan MPP.

Jan nou konnen sa deja MPP chita sou twa wòch dife : gason, fanm ak jèn yo. Jèn yo jwi menm privilèj suivan estati MPP an. Mouvman Jèn lan se baz fondamantal pou yon moun vin manm MPP depi li enterese vin nan mouvman lè li tou piti paske genyen twa nivo regwoupman : PPJTP (Timoun soti 5 rive 10 ane). PJTP (Timoun soti 10 pou rive 15 ane) AK JTP (Jèn soti 15 rive 35 ane). Mouvman jèn lan òganize nan plizyè nivo : kowòdinasyon lokal, zòn, kominal. Nan estati MPP asanble yo dwe fèt kòmsadwa. Suivan estati sa a, pou yon kote genyen asanble lokal, fòk genyen pou pi piti 10 gwoupman, se menm kad figi a pou kapab genyen yon asanble lokal jèn. Fòk lokalite a genyen pou pi piti 10 gwoupman jèn. Menm jan tou si zòn lan te genyen 4 lokalite, si pa genyen asanble zòn MPP, dwe genyen pou pi piti 40 gwoupman, se menm bagay la, fòk genyen pou pi piti 40 gwoupman jèn pou kapab genyen asanble zòn jèn.

Menm si ta genyen kòdinasyon jèn nan tout nivo, swa nan nivo gwoupman yo, nan nivo lokal, zòn, santral, elatriye, men jèn yo genyen aksè pou yo eli nan komite kowòdinasyon MPP yo nan tout nivo andedan òganizasyon an epi yo jwi menm privilèj menm jan tout lòt manm MPP yo jan estati a di l la.

Nan nivo komite kòdinasyon santral MPP, nou jwenn genyen yon jèn gason byen fouge k ap jere l ansanm ak yon fanm MPP. Se menm jan an, pou pòs sekretè MPP an. Kòmkidire jèn yo ap pran plas yon an òganizasyon an. Nou kwè genyen anpil lòt òganizasyon k ap mennen menm batay ak nou, sa vle di ki kapab genyen menm filozofi ak noun an bay jèn yo plas yo andedan òganizasyon yo pou bon jan vansman lit la. Sitou lè nou konnen majorite popilasyon Ayisyen an se jèn, swa anviwon 67 %. Anplis nou jwenn anviwon 65 % nan jèn sa yo, se jèn ki genyen mwens oswa 30 ane, sa vle di, nou kwè genyen nesesite pou n gwoupe epi regwoupe jèn yo, òganize yo, ede yo, aprann òganize yo, bay yo plas yo nan òganizasyon yo, paske se yo ki espwa sosyete nou reve a. San jèn yo, lit l pa p fasil, viktwa final la pa p posib. Fòk nou ankadre jèn yo, fòme yo. Sa yo pral pèmèt jèn yo jwi anpil privilèj, menm jan atik 14 nan estati MPP di l la : « ede jèn peyizan malere yo òganize yo, ede yo jwenn fòmasyon pou yo devlope lespri yo ak kò yo, pou grandi ak vizyon yon sosyete tou nèf kote tout moun jwenn lavi epi pou yo angaje yo nan batay pou yo bati sosyete sa a ». Yon sosyete sosyalis.

Pou mwen fini, mwen menm Dioda Elie, manm òganizasyon an, mwen genyen yon mesaj pou tout manm MPP yo, pou tout lòt òganizasyon ki genyen menm filozofi ak nou nan MPP, pou tout òganizasyon ki nan Mouvman Peyizan Nasyonal Kongrè Papay (MPNKP) yo, espesyalman pou jèn MPP yo, nou dwe ale travay pou mouvman jèn lan grandi, pou tout asanble yo rive posib nan tout nivo, konsa n ap rive genyen yon kòdinasyon jèn nan tout nivo, jan estati MPP an di l la, nan fason pou estrikti yo pi byen fonksyone nan mouvman an.